Książka - wschodnie rozwiązania

Jak wiecie książki są ważnym elementem mojego życia. Często Wam o nich piszę i jakiś czas temu zaczęłam też tworzyć "Sagę o książkach" i do powrotu do tej serii przymierzam się już od dawna. Z racji tego, że ostatnia notka z tego cyklu była o Prahistorycznych i starożytnych początkach książki, dzisiaj w końcu przyszedł czas na wschodnie rozwiązania jeżeli chodzi o powstawanie książki


Otóż azjatyckie wynalazki w dziedzinie pisania, produkcji papieru i druku stały się podwalinami współczesnego świata książek, chociaż niektóre z nich wydają się nam dziwne. 

Zapewne wielu z nas pamięta jeszcze ze szkoły, że Chińczycy nie znali papirusu, ale stworzyli inne materiały piśmiennicze oraz sposoby pisania. Jednym z materiałów piśmienniczych były skorupy żółwi datowane przez niektórych archeologów na 6600 r. p. n. e., co wskazuje na to, że jakaś forma pisma była używana już wtedy. Jednak większość badaczy uważa, że Chińczycy pokrywali znakami muszle tworząc w ten sposób przepowiednie dla cesarzy z dynastii Shang or ok. 1400 r. p. n. e.

Według legendy Żółty Cesarz Huangdi zjednoczył Chiny ok. 2650 r. p. n. e. Był on niezadowolony z systemu kipu i polecił czterookiemu Cangije wynaleźć pismo, aby przekazywać wiadomości.W tym czasie istniał już efektywny sposób pisania wykorzystujący dużą liczbę ideogramów, który mógł być odczytany niezależnie od dialektu użytego przez pisarza. Jego największą wadą była duża liczba znaków niezbędnych do stworzenia zapisu, a co za tym idzie problem z nauką ich odczytania.

W VII w. p. n. e. pismo było rozpowszechnione na deskach bambusowych oraz jedwabiu. To właśnie forma bambusowych deseczek i pasków podyktowała późniejszy charakter chińskich książek ze znakami pisanymi z góry na dół i od prawej do lewej. Natomiast do powstawania nowych książek przyczyniły się wyznawane w Chinach religie, podobnie jak w innych państwach hinduizm czy islam. 

Produkcja papieru

Chińczycy pisali na jedwabiu, chociaż wykorzystywali również łyko papierówki chińskiej (in. morwa papierowa). Papieru zaczęto tam używać dopiero w 105 r., a jego wynalazcą wg. tradycji jest  Cai (Tsai) Luna. W VII w. n. e. technologia wytwarzania papieru dotarła również do Korei oraz Japonii.

Inne materiały pisarskie. 

Zanim powstał papier na wschodzie używali również innych materiałów niż wspomniane. Przenieśmy się do Indii, które były pod silnym wpływem buddyzmu (Gautama Budda urodził się w Azji Południowej). Chociaż nadal były ważne ustne przekazy nauk Buddy upowszechniano je również na liściu palmy lontar. Ze względu na kształt tych liści ich przechowywanie oraz konserwacja była dość uciążliwa. To spowodowało, że coraz więcej ludów przejmowało różne formy papieru, który różnił się również od papirusu, z którego przechowywaniem również był problem. 

Znajomość papieru w Indiach rozpowszechniła się przez Tybet o Kaszmir w ok. 800 r. n. e. Liści palm lontaru używano w Indiach, Sri Lance oraz Indonezji przez wiele stuleci. Między innymi dlatego też drukarstwo w Indiach nie rozpowszechniło się przez wiele lat. 


Rozwój branży książki. 

Cesarze, jak wielu zachodnich władców życzyli sobie dostarczania ksiąg. Ze względu na to podejmowano próby  tworzenia kolekcji tekstów religijnych, literackich oraz naukowych. Najsłuszniejszym z nich była "Encyklopedia cesarza Yongle" spisana w latach 1403 - 1408. Najprawdopodobniej jest to najbardziej obszerne dzieło jakie kiedykolwiek powstało. 

Mniejsze grupy posługujące się danym językiem lub grupy kulturowe często zapożyczały swoje pisma, style i metody od sąsiednich krajów. Jednak niektóre odizolowane społeczności rozwinęły własne sposoby. O niektórych z nich wspominałam już wyżej jednak warte uwagi są chociażby księgi na kościach i korze Bataków z Sumatry. Inną wartą uwagi formą książek są chociażby birmańskie parabaiki - książki złożone w harmonijkę, które funkcjonują do dziś. 

~*~

Na wschodzie druk pojawił się później niż w Europie ze względu na ideograficzny charakter pisma chińskiego oraz przez techniczne problemy z odlewem czcionek dla tekstów indyjskich. Tymczasem europejski imperializm dążył do rozpowszechnienia się europejskich książek i sposobów tworzenia. Mimo to wschodnie metody i style przetrwały dłużej i odpowiadały swoim celom tak dobrze, jak większość metod zachodnich. 

Chińskie osiągnięcia w tworzeniu książek. 

Ważnym osiągnięciem jeżeli chodzi o książki w Chinach są deszczułki z czasów Chu z Goudian, które zostały odkryte w 1995 r. w prowincji Hubei. Zawierają one wyjątki z kilku klasycznych dzieł np. z "Księgi rytuałów". Odkrycie tych deszczułek wzbogaciły wiedzę o wczesnej cywilizacji chińskiej. 

Bardziej szczegółowo możecie poczytać w "Historii książki. Od glinianych tabliczek po e-booki" autorstwa R. Cave i S. Ayad, z której korzystałam w pisaniu notki. 

Komentarze

  1. O wielu rzeczach nie miałam pojęcia- fajnie się czytało:D
    pozdrawiam serdecznie znad filiżanki kawy:)

    OdpowiedzUsuń
  2. Fajnie jest się dowiedzieć takich rzeczy :D

    OdpowiedzUsuń

Prześlij komentarz

W związku z ustawą RODO o ochronie danych osobowych, informuję, że na tej stronie używane są pliki cookie Google oraz inne technologie do ulepszania i dostosowywania treści, analizy ruchu, dostarczania reklam oraz ochrony przed spamem, złośliwym oprogramowaniem i nieuprawnionym dostępem. Zostawiając komentarz wyrażasz zgodę na przetwarzanie danych i informacji zawartych w plikach cookies.